|
1. Adjective (stressed): ‘first’ (in a series; chronological)
די ערשטע נאַכט פּסח פּראַוועט מען דעם ערשטן סדר.
[DI ÉRShTE NAKhT PÉYSEKh PRÁVET MEN DEM ERShTN SÉYDER.]
On the first night of Pesach, we celebrate the first seder.
2. Adverb (stressed): ‘this very moment, a second ago, just’
דאַנקען גאָט, חיים איז (אָט) ערשט אָנגעקומען.
[DÁNKEN GOT, KhÁYEM IZ (OT) ERShT ÓNGEKUMEN.]
Thank God, Chaim just (= now) arrived.
3. Adverb (stressed): ‘first of all’ (= most importantly); ‘firstly’ (in making an argument)
צום אַלעם ערשטן דאַרף אַ תּלמיד זיך לערנען לייענען און שרײַבן.
[TSUM ÁLEM ERShTN DARF A TÁLMED ZIKh LÉRNEN LÉYNEN UN ShRÁYBN.]
First of all a pupil needs to learn how to read and write.
ערשטנס האָב איך זיך געגרײט צום עקזאַמען; צווייטנס איז דער עקזאַמען געווען זייער שווער.
[ERShTNS HOB IKH ZIKh GEGRÉYT TSUM EKZÁMEN; TSVEYTNS IZ DER EKZÁMEN GEVÉN ZÉYER ShVER.]
Firstly, I studied for the exam, and secondly, the exam was very hard.
4. Adverb (stressed): ‘first (before doing stg. else)’; ‘at first’
.צו ערשט ‹צום ערשטן/צון ערשט› האָב איך געמיינט אַז ער איז אַ בייזער
[TSU ERShT ‹TSUM ERShTN/TSUN ERShT› HOB IKh GEMÉYNT AZ ER IZ A BÉYZER.]
At first I thought he was a mean person.
.צו ערשט ‹צום ערשטן/צון ערשט›, איידער דו עסט אַ שטיקל טאָרט, דאַרפֿסטו אויפֿעסן די גרינסן
[TSU ERShT ‹TSUM ERShTN/TSUN ERShT›, ÉYDER DU EST A ShTIKL TORT, DÁRFSTU ÚFESN DI GRINSN.]
First, before you eat a piece of cake, you have to finish your vegetables.
5. Interjection (stressed): ‘Lo and behold!’ [Mostly Northern Yiddish and biblical/literary usage]
ווי זי האָט אים געזוכט, ערשט, חיהקע האָט געפֿונען דעם טאָפּ.
[VI ZI HOT IM GEZÚKhT, ERShT, KhÁYKE HOT GEFÚNEN DEM TOP.]
As she was looking for it, lo and behold, Khayke found the pot.
6. Intensifier (unstressed): ‘as late as,’ ‘only (when),’ ‘it wasn’t until … (that)’
מיר האָבן לאַנג געוואַרט אויף אים, איז ער ערשט אָנגעקומען גאָר שפּעט בײַ נאַכט.
[MIR HOBN LANG GEVÁRT AF IM, IZ ER ERShT ÓNGEKUMEN GOR ShPET BA NAKhT.]
We waited a long time for him, but he didn’t arrive until (= he only arrived) very late at night.
ערשט הײַנט האָבן מיר זיך דערוווּסט די שלעכטע בשׂורה.
[ERShT HAYNT HOBN MIR ZIKh DERVÚST DI ShLÉKhTE PSÚRE.]
We only found out the bad news today. / It wasn’t until today that we heard the bad news.
7. be ‹arrive› first = (זײַן דער ע֜רשטער (געבויגן
לאה איז געלאָפֿן; דערפֿאַר איז זי געווען ‹אָנגעקומען› די ערשטע.
[LÉYE IZ GELÓFN; DERFÁR IZ ZI GEVÉN ‹ÓNGEKUMEN› DI ÉRShTE.]
Leye ran, which is why she was ‹arrived› first.
8. take first place = פֿאַרנע֜מען דאָס ע֜רשטע אָרט
ברוך האָט פֿאַרנומען דאָס ערשטע אָרט אינעם אויסלייג־פֿאַרמעסט.
[BÓREKh HOT FARNÚMEN DOS ÉRShTE ORT ÍNEM ÓYSLEYG-FARMÉST.]
Borekh took first place in the spelling bee.
| 
